Kijker, Kerk en kosmos : Galileo Galilei's 'Bericht van de sterren' en 'Brief aan groothertogin Christina'
Galileo Galilei
Galileo Galilei (Auteur), Hans van den Berg (Vertaler), Floris Cohen (Inleider), Albert Van Helden (Inleider)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2012 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : WETENSCHAPPEN : 551.2 GALI |
15/06/2013
Met Dialoog over de twee voornaamste wereldsystemen levert Hans van den Berg een voortreffelijke vertaling van Galileo Galileis Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo: het is geen makkelijke lectuur, maar toch leest het als een trein, evenals het origineel. De vertaling doet niet alleen recht aan de taal, maar ook bijna overal aan de natuurkunde. Ook het voorwoord van Floris Cohen en Albert Van Helden is bijzonder goed.
Hoewel tout le monde blijft beweren dat de heilige Galilei zo’n diep inzicht toonde in de mechanica, blijkt uit de Dialogo op vele plaatsen het tegendeel. Galilei dacht dat dingen vallen omdat zij ‘hun natuurlijke plaats zoeken’. Om dat te kunnen doen, moet zo’n plaats wel herkenbaar zijn. In Galilei’s wereldbeeld is een plaats absoluut meetbaar. Ingebouwde plaatsmeters bestaan niet in onze natuur, maar de verplaatsing van het ene ding ten opzichte van het andere is wel meetbaar.
Zo kom je vanzelf op de gedachte dat niet de plaats, maar de verandering van plaats moet worden gebruikt om een vallend voorwerp te beschrijven. De verandering van plaats in de loop van de tijd heet snelheid. Galilei bleek een geniale pionier toen hij ging meten hoe de snelheid van dingen verandert tijdens mechanische proeven. Hoewel hij blijkens de Dialogo nogal wollig dacht over wat een snelheid nu eigenlijk is, ging hij er experimenteel zeer handig mee om. Maar net zoals hij schreef dat deeltjes een ‘natuurlijke plaats’ hebben, zo ook deed hij alsof snelheden absoluut zijn. Ingebouwde snelheidsmeters bestaan niet in de natuur, maar het verschil in snelheid tussen het ene ding en het andere is wel meetbaar.
Christiaan Huygens ontdekte dat niet de snelheid, maar de verandering van snelheid —versnelling — moet worden gebruikt om bewegingen te beschrijven. Versnelling is wel absoluut meetbaar. De verklaring daarvoor kwam pas later, met de uitvinding van de relativiteitstheorie. We moesten tot Einstein wachten voordat dat werd begrepen en dus is het ongewettigd en dom om het Galilei en tijdgenoten aan te wrijven.
Deze schitterende vertaling is voorzien van een glorieuze inleiding door twee vooraanstaande wetenschapshistorici, maar op mij als theoretisch fysicus komt het boek zelf toch een beetje over als de nachthemel: zeer duister, met hier en daar een prachtig lichtpuntje. Breedsprakig, weinig exact, en als er iets bewezen wordt, gebeurt het meestal op de manier die wiskundigen schertsend een ‘bewijs door volledige intimidatie’ noemen. Mensen met een andere mening over een wetenschappelijk probleem worden door Galilei niet gezien als collega’s, maar als tegenstanders en ze worden bovendien belachelijk gemaakt. Urbanus VIII pikte het niet. Uiteraard moest hij dat doen uit naam van zijn god, maar dat is bijzaak. Goden bestaan niet, en toch vind ik dat die paus groot gelijk had, omdat de toon van de Dialogo volkomen ongepast is voor een wetenschapper. Maar ja — amusant is het wel.
(Dit is een abstract van een artikel van Vincent Icke. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 2, 2013.)
[Vincent Icke]
Dr. D.G. van der Steen
Dit boek uit 1632 van Galilei (1564-1642) markeert de geboorte van de moderne natuurwetenschap. Eeuwenlang had de kerk haar theologie versmolten met de fysica van Aristoteles, maar de mechanisering van het wereldbeeld was rond 1600 niet meer te stuiten. In zijn 'Dialoog', een gesprek tussen drie vrienden dat vier dagen in beslag neemt, zet Galilei het oude en het nieuwe wereldbeeld van respectievelijk Ptolemaeus en Copernicus naast elkaar, met een nauw verhulde voorkeur voor de nieuwe, heliocentristische opvatting. Een felle controverse was het gevolg en in 1633 werd Galilei veroordeeld: hij moest zijn mening herroepen en kreeg huisarrest. Deze 'Dialoog' is nu voor het eerst in het Nederlands vertaald. Met een heldere en informatieve inleiding van Floris Cohen en Albert Van Helden, korte samenvattingen in de marge, deskundige noten en een verklarend register van namen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.