Het jaar dat de zigeuners kwamen
Linzi Glass
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Moon, 2010 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : GLAS |
31/12/2008
In haar veelgelauwerde debuutroman Het jaar dat de zigeuners kwamen (De Leeswelp 2007, p. 238) verhaalt Linzi Glass het failliet van een gezin tegenover de achtergrond van het Afrika van de jaren '60. Haar rake observaties en indringende stijl, gelardeerd met authentieke verhalen uit een rijke orale Zoeloe-traditie, maakten haar verhaal tot een eerlijke en boeiende cross-overroman, boordevol couleur locale. Het jaar dat de zigeuners kwamen sleepte afgelopen voorjaar nog een Zilveren Zoen in de wacht.
Ook Ruby Rood heeft als setting Zuid-Afrika, een decennium later. We schrijven mei 1976. Hoewel de 17-jarige Ruby Winters in een welgestelde blanke buurt van Johannesburg opgroeit, wordt haar wereldbeeld door haar excentrieke, open-minded en cultureel geïnspireerde ouders bepaald. Ruby's vader heeft naam en faam als gedreven advocaat die tegen alle conventies in ellenlange pleidooien houdt ten voordele van de zwarte bevolking. Ruby's moeder treedt op als mecenas voor jonge, beloftevolle zwarte kunstenaars, wier werk ze fier tentoonstelt in haar befaamde galerie. Vooral de zwarte kunstschilder Julian, die "het verdriet van zijn volk" schildert, vindt steun en onderdak bij de familie Winters. Glass brengt hiermee een fraaie ode aan de schilderkunst, als expressiemiddel voor een onderdrukte natie. Tegenover de blanke, elitaire buitenwereld dient de familie de schijn hoog te houden, met als consequenties dat slechts weinig bezoekers het metershoge hek mogen passeren. Glass stelt het dualisme van deze twee zo aparte werelden frappant aan de kaak. Ruby's knap uitgewerkte bedenkingen en scherpe kritiek tegen de apartheid dragen tot een intrigerende en diepgaande lezing bij. Tevens wordt het Afrika van de late jaren '70 treffend in beeld gebracht. Opnieuw hanteert Glass haar bekende sensitieve stijl, vol zintuiglijke waarnemingen en evocatieve kleurensymboliek. Ruby Rood is een verhaal dat je proeft, ruikt, ademt, kortom, met al je zintuigen ervaart. Hiertegenover staan echter de talrijke dialogen die soms schutterig en onbeholpen aandoen en het snelle ritme van de roman herhaaldelijk onnodig belemmeren. Vaak ook klinkt de volwassen stem van de auteur te sterk door in opmerkingen van kunstschilder Julian en Ruby's wereldwijze moeder. Te veel theoretische wetenswaardigheden over de liefde, over de apartheid, over adolescentie verlenen de roman een storend belerend ondertoontje dat geforceerd wil bijdragen tot Ruby's bildung ? én die van de lezer.
Twee aangrijpende gebeurtenissen doen Ruby's beschermde wereldje wankelen. Julian wordt door enkele totsies (boeven) overvallen en mishandeld, zomaar. Nog diezelfde avond ontaardt een bezoekje van klasgenoot Desmond, een opdringerig rijkeluiszoontje, in een kleine catastrofe. Op school raakt Ruby in een sociaal isolement, en ook de familie Winters krijgt het zwaar te verduren. Ruby's vriendschap met Loretta, een meisje uit een gezin van Afrikaners, en haar ontluikende verliefdheid voor Loretta's broer Johann vormen een betekenisvol tegengewicht voor de onderhuidse pesterijen op school, maar nemen niet alle besognes weg. Haar verschijning met Johann op een schoolfeestje ontaardt van kleine provocatie aan het adres van de snobistische navelstaarderij in een ultieme vernedering.
Een grootse opstand in de townships tegen een nieuwe taalwet, die zwarte leerlingen verplicht om het Afrikaans ? de taal van de onderdrukker ? te leren, wordt door de inderhaast opgetrommelde politie hardhandig neergeslagen. In tegenstelling tot een historisch verslag van de (anti)-apartheid en de consequenties ervan voor een verscheurd continent, zoomt Glass in op de aanleiding tot het groeiende verzet tegen de apartheid. Haar vernieuwende invalshoek zorgt voor een onderhoudend en tegelijk beklijvend portret van een donkere periode uit de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. De situatie voor de familie Winters wordt onhoudbaar, zeker als Ruby's vader, als lid van het ANC, met de dood bedreigd wordt. Terwijl Ruby's moeder weigert haar levenswerk en kunstenaars in de steek te laten, maken Ruby en haar vader zich klaar voor een vlucht richting New York.
Erg frappant is het einde van de roman, waar Ruby en haar vader op Amerikaanse bodem Independence Day vieren. Een feestdag die Glass als een ode aan de vrijheid en het probleemloos samenleven van culturen concipieert. In het licht van de actualiteit krijgt deze passage toch een wrange bijsmaak.
Net als in Het jaar dat de zigeuners kwamen kan Glass prat gaan op een breed amalgaam van verhaalstof, haar vermogen tot empathie en sterke zintuiglijke waarnemingen. Maar waar Glass' debuut als overtuigende cross-overroman aansprak en een breed publiek van adolescenten en volwassen lezers wist te bereiken, lijkt de auteur met Ruby Rood die laatste doelgroep te verliezen. Voor (meer ervaren) volwassen lezers zal Glass' tweede roman veel minder een literaire uitdaging betekenen. Voor adolescenten en jeugdige lezers, die nog volop aan hun (literaire) bildung werken, stijgt Ruby Rood boven de gemiddelde jeugdroman uit en zal het heel zeker nog een tijdlang nazinderen. [Jürgen Peeters]
Andrea Oostdijk
De 17-jarige Ruby (ik-figuur) groeit op in het Zuid-Afrika van de jaren ’70, waar de apartheid een scherpe scheidslijn trekt tussen blank en zwart. Haar ouders zetten zich in voor de zwarte bevolking, iets waar Ruby’s klasgenoten en haar grote liefde Johann niets van mogen weten. De gedachten van Ruby, die als rijk, blank meisje betrokken raakt bij de strijd tegen apartheid, vormen het uitgangspunt in dit aangrijpende, maar soms wat statische boek over de schrijnende gevolgen van rassenscheiding. De zeggingskracht van kunst speelt een belangrijke rol. Zo geeft Ruby’s moeder (gebaseerd op een echte galeriehoudster) zwarte kunstenaars de kans hun werk te exposeren. Hun kunstwerken verbeelden het lijden en de dromen van de mensen in de townships. Ook de schrijfster streeft ernaar haar woorden een grote zeggingskracht te geven, maar wil het soms te mooi doen en verliest zich in literair maniërisme, zoals een filosofische bespiegeling over vogels te midden van een vuistgevecht. Tweede roman van de met ‘Het jaar dat de zigeuners kwamen’* (Zilveren Zoen 2008) succesvol gedebuteerde schrijfster van Zuid-Afrikaanse afkomst. Zie ook www.linziglass.com. Vanaf ca. 14 jaar.
Annie Beullens
ua/an/22 j
Dit boek gaat over Zuid-Afrika op het hoogtepunt van de apartheid in 1976 en over de opstand van de scholieren in Soweto, een zwart township bij Johannesburg. De hoofdpersoon Ruby Winters is zeventien jaar, blank, dochter van een geslaagde kunstgaleriehoudster en een mensenrechtenadvocaat. Ruby gaat naar een blanke privéschool. Ze is klasafgevaardigde en zit in haar laatste studiejaar. Op school is Ruby populair maar ze moet er voor zorgen dat er geen vrienden bij haar thuis komen want haar ouders zijn blanke ANC-leden. In hun huis vinden er illegale vergaderingen plaats en ze huisvesten een veelbelovende zwarte kunstenaar. Allemaal dingen die streng bestraft kunnen worden. Die situatie maakt Ruby vroegrijp. Als ze weigert op de avances van een rijke klasgenoot in te gaan, zorgt die er voor dat ze in mum van tijd een outcast wordt in de klas. Haar moeder plant een tentoonstelling met schilderijen van Julian Mambasa. De plannen moeten geheim blijven en de vernissage zal om middernacht plaatsvinden. Ruby heeft een heel hechte band met Julian wiens schilderijen een aanklacht zijn tegen de onrechtvaardigheid. Er is in Zuid-Afrika niet alleen de tegenstelling tussen blank en zwart, er is ook een scherpe rivaliteit tussen de Afrikaners en de Engels sprekende blanken. Hun kinderen gaan naar aparte blanke scholen. De Engelstaligen zijn meestal liberaler en toleranter. De Afrikaners zijn voorstanders van de apartheid. Hun taal is de taal van de regering, ook de politie en veiligheidsdienst bestaat meestal uit mensen van die groep. De Afrikaners zijn dan ook meer gehaat door de zwarten. Ruby heeft het 'ongeluk' om verliefd te worden op een Afrikaner jongen. Johann en zijn zus zijn het levende bewijs dat je niet mag veralgemenen: ook zij zijn, in tegenstelling tot hun vader, voor gelijkberechtiging van zwart en blank. Dan breken de scholierenrellen uit in Soweto. De schoolkinderen protesteren tegen de wet die het Afrikaans wil opleggen als onderwijstaal in zwarte scholen. Er wordt geschoten en er vallen doden. Dat is aanleiding voor het ANC om tot gewapend verzet over te gaan. Via haar vriend verneemt Ruby dat er een aanslag op haar vader beraamd wordt. Ze slagen erin te ontkomen. Dit boek zou beter tot zijn recht komen als het als historische roman gepresenteerd werd. De auteur is te polemisch, gevoelens en mijmeringen krijgen te veel aandacht tegen de achtergrond van een historische gebeurtenis. Het nodeloos getheoretiseer heeft veel van woordenkramerij, bijvoorbeeld: toen ik daar zo lag ... besefte ik dat het leven uit bitter en zoet bestond: goed en slecht, zowel volmaakt als onvolmaakt, en dat het er voor ons om ging om aan beide uiteinden van het spectrum te kunnen overleven en te gedijen. Binnen in mij begon iets vorm te krijgen; vervolgens zonk het als een loden gewicht en bleef zinken, tot het op mijn oceaanbodem tot rust kwam ... Dit is gewichtigdoenerij die niets aan het verhaal toevoegt. Wat wel goed is aan dit boek, is dat het ook over tegenstellingen binnen de blanke gemeenschap gaat.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.