Waarover ik praat als ik over hardlopen praat
Haruki Murakami
Haruki Murakami (Auteur), Elbrich Fennema (Vertaler), Toni Demuro (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Atlas Contact, © 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : MURA |
Filip Huysegems
em/ov/21 n
In Een kat achterlaten kijkt Haruki Murakami (71) naar zijn vader. Vaders krijgen het hard te verduren in de literatuur. Ze zijn afwezig, te veeleisend, of hebben losse handjes. Niets van dat bij Murakami, zijn vader was een gewaardeerde en correcte man. Hij gaf les op een middelbare school en schreef haiku's, onder meer deze: 'Liederen zingend / om de herten te lokken / de Hitlerjugend.' (In 1940 bezocht de Hitlerjugend de Japanse stad Nara, bekend om zijn tamme herten.)
Wat deed zijn pa eigenlijk in de oorlog? Die vraag knaagt aan Murakami. Hij onderzoekt diens militaire verleden en vreest dat hij betrokken was bij de Verkrachting van Nanking - een bloedbad door het Japanse leger in China, met 300.000 slachtoffers. Maar er komt geen pijnlijk geheim aan het licht: zijn vader zat in een ander regiment. Hoe mild hij ook is, Murakami leefde twintig jaar lang in onmin met zijn vader, vanwege 'complexe kwesties' waar hij niet op ingaat: 'Want als ik in details treed, wordt het een nogal lang en rauw verhaal.' Het fijne daarvan zullen we nooit weten.
Waarom dan dit boek? Een vader in woorden vormgeven, brengt zelfinzicht, zo blijkt. 'Mij bekruipt de wonderlijke sensatie dat hoe meer ik zulke teksten schrijf, hoe transparanter ik word. Zozeer zelfs, dat ik het gevoel krijg dat ik door mijn hand kan kijken als ik hem in de lucht steek.'
Nu nog die kat uit de titel. Ze zit in een doos die de kleine Haruki meedraagt, achterop bij vader op de fiets. Ze rijden naar het strand om de kat daar achter te laten. Wanneer ze thuiskomen, zit ze al terug aan de voordeur. Met deze 'parabel' symboliseert Murakami de gelukzalige tijdsbeleving van een kind: niets verandert, alles blijft zoals het is. Zoals een kat die je wegbrengt, nooit weg is geweest.
Aan het slot duikt opnieuw een katje op. Het zit in een boomtop en durft er niet meer uit. Haruki hoort het jammeren tot de nacht valt. 'Toen ik de volgende ochtend opstond, was zijn gemiauw niet meer te horen.' Dit keer breekt er een besef van eindigheid door: het katje zal niet terugkomen. De schrijver verbeeldt zich 'hoe boven in de takken de botten verbleekten' en 'denkt aan de dood'.
Verrukkelijke geur
Murakami heeft iets met The Beatles. Ze leverden al de titel van zijn roman Norwegian Wood en het kortverhaal 'Baby you can drive my car' (uit Mannen zonder vrouw). In With the Beatles zijn ze opnieuw van de partij. Niet met hun muziek, maar met de hoes van de gelijknamige elpee.
Op een dag in 1964 kruist een jongeman in een schoolgang een beeldschoon meisje: lange haren, slanke benen, en een verrukkelijke geur (de erotisering van schoolmeisjes is een Japanse klassieker). Tegen haar borst klemt ze de Beatle-lp. Het tafereel tilt de verteller op in een transcendent moment; de verwoording is pure Murakami: alle 'geluid verdween zoals wanneer je naar de bodem van een zwembad zinkt. Alleen klonk diep in mijn oren heel zacht het geluid van een belletje. Alsof iemand me in grote haast iets van groot belang wilde laten weten.'
In wat volgt gaat het over een liefje van de verteller, haar latere droeve lot en een curieus gesprek met haar broer. Die heeft een aandoening 'met een sadistisch lange naam' die hem af en toe afsnijdt van zijn geheugen. 'Dan is het opeens zeven uur, en weet ik niets meer van de vier vorige uren' - herinneringen vasthouden is de baslijn in dit verhaal. Waarom het meisje met de Beatles-lp zo overdonderend was, blijft een mysterie. 'Wat echt speelde, was iets veel groters. Het was een imprint van een unieke gemoedstoestand, van dat moment, van die plek, van die periode', vermoedt de verteller.
Een kans, een samenzijn
Beide boekjes vallen wat mager uit, zeker voor wie houdt van de spanwijdte van Murakami's voldragen romans. Toch zijn ze mooie illustraties van het Japanse principe ichi go, ichi e ('een kans, een samenzijn'), losjes vertaald: koester elke ontmoeting, want het moment komt nooit terug. Al kun je, mits wat oefening, het later herleven in je hoofd, suggereert Murakami.
Voor hem werkt het prima: 'Herinnering werd bij momenten mijn dierbaarste gevoelskapitaal, een leidraad in mijn leven. Als een katje dat in een ruime zak van je jas stilletjes ligt te slapen.'
HARUKI MURAKAMI With the Beatles Vertaald door Elbrich Fennema, Atlas Contact, 96 blz., 16,99 €.
HARUKI MURAKAMI Een kat achterlaten Vertaald door Elbrich Fennema, Atlas Contact, 112 blz., 16,99 €.
F. Hockx
In februari 2021 verschijnt de verhalenbundel 'Eerste persoon enkelvoud' van de populaire Japanse auteur (1949). Als voorproefje zijn twee verhalen apart uitgebracht in mooi verzorgde, geïllustreerde boekjes: 'Een kat achterlaten'* en het onderhavige 'With the Beatles'. Hierin denkt een naamloze ik-figuur terug aan een meisje dat hem op school fascineerde in de jaren zestig, hoewel hij haar slechts kort zag, met de lp 'With the Beatles' onder haar arm. Vervolgens herinnert hij zich zijn eerste vriendinnetje en met name een ontmoeting met haar oudere broer, die hem vertelde te lijden aan periodes van geheugenverlies. Achttien jaar later ontmoet de ik-figuur hem opnieuw en hoort hij wat er met zijn vriendin is gebeurd nadat hij de relatie beëindigde. Bekende elementen als verlies, herinnering, vervreemding, literatuur en popmuziek zijn ook aanwezig in dit, zoals vaak bij Murakami, makkelijk te lezen verhaal dat toch raadselachtig is.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.