Een goede nachtrust
Peter Buurman
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
In verwerking |
Das Mag Uitgevers, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : BUUR |
Lodewijk Verduin
us/ug/17 a
Als Pyotr na een avondwandeling zijn appartement betreedt, treft hij op zijn bureau een voetbalvormige steen aan. Blijkbaar stond zijn dakraam precies ver genoeg open om een kleine meteoriet door te laten. Echt geschrokken is hij niet; zijn leven kon wel wat opschudding gebruiken.
Pyotr is een journalist met een writer's block. Hij werkt bij De Krant, “een regionaal dagblad met een krimpend ledenbestand” waarvoor hij verslag uitbrengt van “de meest stompzinnige actualiteiten” of reportages uit zijn duim zuigt - en dan worden zijn favoriete zinnen door de eindredactie ook nog eens “rücksichtslos gebackspaced”. Het is zijn ambitie om “correspondent in de parallelle waarheden” te worden en een inzichtelijke artikelenreeks te produceren over de aantrekkingskracht van complottheorieën, maar hij is vooral begaan met zijn gebroken hart: niet lang daarvoor werd hij verlaten door zijn vriendin.
Ieder mogelijk avontuur is dus welkom. Via de steen komt hij onder meer in contact met een astronoom en belandt hij op een congres over Iker Casillas, georganiseerd door een anonieme Youtuber die beweert dat Arjen Robben deze Spaanse keeper in werkelijkheid wél passeerde en dat Nederland daarom de eigenlijke winnaar van het WK 2010 is.
Er gebeurt kortom genoeg in deze korte roman van Peter Buurman, die zich met zijn eersteling Een goede nachtrust (2020) presenteerde als verteller van onmodieuze, lichtabsurdistische fantasieverhalen. Zijn tweede boek, Een kern van waarheid , is een fragmentarische vertelling waarin een zoektocht wordt afgewisseld met essayistische reflecties.
Alternatieve feiten
Deze uitweidingen vloeien voort uit de versnipperde aantekeningen die Pyotr in zijn telefoon heeft opgeslagen: weetjes, inzichten en citaten waarvan hij doorgaans de herkomst niet meer precies weet. Hij heeft een prettig gevarieerde belangstelling, en daardoor gaat het in deze roman onder meer over de maffe groepering Birds Aren't Real, recent filmwerk van Charlie Kaufman en de blauwe schilderijen van Picasso, Matisse en Yves Klein.
Soms is dat meer materiaal dan het verhaal aankan. Buurman laat zich zozeer leiden door invallen en associaties dat hij nogal eens afdwaalt; aan het eind lijkt zelfs de meteoor dusdanig overbodig geworden dat hij gemakkelijk weer uit beeld kan verdwijnen.
Het boek heeft een motto van David Lynch: “There is a plot. What would be the point of just a bunch of things?” Dat voelt aan als een weerwoord vooraf, of als het zich indekken tegen kritiek, want inderdaad is dit een wel erg losjes samenhangende roman. Een overpeinzing van Pyotr zelf oogt in dat licht veelzeggender: “Het is een van de gedachten waarvan ik 's nachts wakker lig: dat er geen verhaal in zit, nergens in, dat het allemaal niets betekent, dat het nergens naartoe gaat.”
De schrijver wekt soms de indruk het met zijn hoofdpersoon eens te zijn, want hij excelleert in scènes, maar geeft zichzelf onvoldoende ruimte om zijn verhaallijnen en gedachtes uit te werken. Dat is ook meteen de reden waarom Buurman, ondanks alle amusante anekdotes, weinig nieuws of substantieels weet toe te voegen aan het debat over alternatieve feiten. Misschien was hij dat ook helemaal niet van plan. Pyotr komt erop uit dat de mens zelf verantwoordelijk is voor de logica van de waarheid - een pleidooi voor de individuele verbeelding, dus, en Buurman brengt het met verve in de praktijk.
Op de doldwaze, bijna surrealistische ontknoping laat hij nog een kort slothoofdstuk volgen, een vignet van slechts vijf bladzijden waarin twee mensen nader tot elkaar komen in een verder lege treincoupé, omgeven door overweldigende natuurgezichten: “De ochtendzon glinstert op besneeuwde bergtoppen, de scherpe pieken prikken gaatjes in kleine wolken in de lucht. Geruisloos passeren de bergen, tot er beneden in het dal een meer verschijnt. Het water is helderblauw, het zonlicht klatert felwit op de golfjes op het oppervlak. De reflecties spatten op tegen de bergwanden, tegen het reliëf dat daar in honderden miljoenen jaren is ingesleten.” Met dit literaire kunststukje bewijst Buurman op de valreep dat een werkelijk meeslepend verhaal schrijven voor hem geen kwestie zal zijn van kunnen, maar van willen.
Das Mag, 204 blz., € 22,50 (e-boek € 9).
Bo Van Houwelingen
i /ul/13 j
Wat moeten we weten over de waarheid? Journalist Pyotr heeft van alles bedacht: 'De waarheid is vaak het minst leuke antwoord.' 'Het bestaat alleen in het hier en nu, al het andere is verzonnen.' 'Voor de logica ben je zelf verantwoordelijk.' 'De feiten spreken niet altijd voor zich.' 'De waarheid bevrijdt niet iedereen.'
Via deze quasidiepzinnige aforismen - keurig genoteerd in de notitie-app op zijn telefoon - wil hij de waarheid over de waarheid boven tafel te krijgen. Want voor 'De Krant' zal Pyotr zich als 'een soort correspondent' in 'parallelle waarheden' verdiepen. En dus laat hij zich moedwillig meesleuren in een complotalgoritme op YouTube. Hij spoelt aan bij een filmpje waarin te zien is dat Nederland in 2010 de WK-finale tegen Spanje niet verliest, maar wint (!) en gaat op onderzoek uit.
Een kern van waarheid is de tweede roman van Peter Buurman (1992) die ook schrijft voor televisieprogramma's als Zondag met Lubach, Promenade en Plakshot. In 2020 debuteerde hij met Een goede nachtrust, een roman waarin hij op lichtvoetige wijze het literair surrealisme verkende. Op dezelfde voet gaat hij nu verder: in Een kern van waarheid is niets wat het lijkt.
Waarom wordt Pyotr in een Surinaams eethuisje als een oude bekende begroet terwijl hij er nog nooit is geweest? Waarom beweert Pyotr dat hij vroeger 'altijd' de rode verzamel-cd van The Beatles draaide en is dat later ineens de blauwe? Waarom vertelt hij aan niemand dat er een meteoriet door zijn dakraam is gevallen? Heeft zijn ex nou kort of lang haar? En hoe zit het met die continu verwijde pupillen van Pyotr?
Door de 'feiten' van zijn verhaal soms ineens te veranderen, laat Buurman zien dat de waarheid maakbaar is. Dat is niets nieuws, maar wel relevant in een tijd waarin steeds meer politici zich laatdunkend uitlaten over de wetenschap, naar hartenlust met cijfers goochelen of simpelweg liegen en met opruiende uitspraken denken weg te komen door te verklaren zich inmiddels 'in een nieuwe werkelijkheid' te bevinden (dixit Marjolein Faber).
In die zin is Een kern van waarheid een moderne zedenschets met het concept 'waarheid' als parameter. Pyotr, met zijn goede bedoelingen maar minimale daadkracht, is de verpersoonlijking van onze verslapte, luie tijdsgeest, waarin het amper nog uitmaakt of een feit afkomstig is uit een wetenschappelijk paper of uit een donker hoekje van Facebook. Meer dan eens laat Buurman Pyotr een zin beginnen met: 'Ik heb ooit ergens gelezen, ik weet niet precies meer waar...' En zijn stellige aforismen over de waarheid worden niet voor niets telkens met hetzelfde zinnetje ingeleid: 'Goed om te onthouden als we het over de waarheid gaan hebben.' Gáán hebben, oftewel: de waarheid komt later pas. Of misschien wel helemaal nooit.
Welke onthutsende gevolgen de maakbare waarheid heeft, kunnen we dagelijks op het nieuws zien. Denk aan de bestorming van het Capitool of dichter bij huis: de complotdenkers die in Bodegraven bloemen op kindergrafjes legden en beweerden dat deze kinderen misbruikt en vermoord waren door een elite van satanistische pedofielen. Buurman noemt echter alleen de leuke, grappige complotten. De maanlanding die in werkelijkheid door Stanley Kubrick is geënsceneerd. Geheime boodschappen in Beatles-liedjes. Het Nederlands elftal dat de finale van het WK in 2010 wél won.
Het vermijden van de echt problematische gevallen wekt de indruk dat dit boek voor jongeren is geschreven; het moet allemaal wel een beetje leuk en behapbaar blijven. Die indruk wordt versterkt door de soms wat schoolse uitleg van dingen ('iemand die in het dagelijks leven vermoedt dat overal iets achter zit, daar gaat het waarschijnlijk niet zo goed mee'), flauwige grapjes (Pyotrs rugzak zit 'op de plek waar rugzakken meestal zitten': op zijn rug) en de talloze, veel te opzichtige referenties naar de mogelijkheid van een andere werkelijkheid via reflecties: in spiegelend water, etalageruiten, zonnebrilglazen et cetera. 'In de spiegel zie ik de reflectie van de brillenglazen, waarin ik mezelf weer zie staan in de spiegel' - daar leest zelfs de meest apathische tiener niet overheen.
Prima natuurlijk. Niets leuker dan 'verborgen' aanwijzingen in een tekst vinden; het complot van de schrijver ontrafelen, als het ware. Een kern van waarheid is een aardige instaproman die vooral laat zien dat spelen met de waarheid ook leuk kan zijn.
Das Mag; 204 pagina's; € 22,50.
Bookarang
Een eigenzinnige roman over het steeds troebelere onderscheid tussen feiten en gevoelens, en de dingen die we ons moeten wijsmaken om het leven draaglijk te houden. Tijdens een snoeihete zomer komt er ergens in de stad een blauwe meteoriet neer, al weet niemand precies waar. Als journalist Pyotr die avond thuiskomt, ligt de meteoriet zomaar op zijn bureau. Een primeur lonkt terwijl de rest van de wereld erop los speculeert. Nepvogels, Paul McCartney-lookalikes en een genootschap dat gelooft dat Nederland wereldkampioen werd in 2010 passeren de revue. Wat houdt Pyotr tegen om de primeur te grijpen? In geestige, hedendaagse stijl geschreven. Met fotoportret van de auteur in zwart-wit. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Peter Buurman (1992) groeide de afgelopen jaren uit tot een van de vertrouwde namen in de Nederlandse satire. Hij schreef voor De Speld, Zondag met Lubach, Makkelijk Scoren, Promenade en Plakshot. In 2020 debuteerde hij met de roman 'Een goede nachtrust’.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.