Mooi doodliggen
A.F.Th. van der Heijden
A.F.Th. van der Heijden (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2008 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 828.3 HEIJ |
31/12/2009
Waarom schrijft iemand romans? In zijn essay Kruis en kraai vermoedt A. F. Th. Van der Heijden dat het met macht te maken heeft: "Door een zelfgekozen vorm voor de ongeordende werkelijkheid te schuiven legt hij die werkelijkheid, althans binnen de twee platten van een boek, zijn eigen wil, visie en orde op." Boeken schrijven waarin niets betekenisloos is en die de werkelijkheid genadeloos wegconcurreren: met die drijfveer schrijft Van der Heijden zijn voortwoekerende cycli 'De tandeloze tijd' en 'Homo duplex'. Een van de recentste delen van 'Homo duplex', het meer dan 1000 bladzijden tellende Het schervengericht, noemt hij in zijn essay een voorbeeld van "friction", een mengvorm van fiction en faction die "mogelijkheden moest uitbuiten die de werkelijkheid, zogezegd, had laten liggen". In het geval van Het schervengericht, een historische roman over de Manson-moorden, is die onbenutte mogelijkheid de lijfelijke confrontatie van de moordenaar en zijn belangrijkste overlevende slachtoffer, de regisseur Polanski.
Kruis en kraai is veeleer een essay over Van der Heijdens eigen werk dan over "de romankunst na James Joyce", zoals de ondertitel luidt. Zeker, Van der Heijden vertelt wat hij aan Joyce, Proust en Céline te danken heeft, maar dat doet hij vlak en niet erg geïnspireerd. Het essay komt pas tot leven als hij ongeremd over zijn eigen werk kan vertellen: over het nog ongepubliceerde "oerboek" dat hij schreef op een enorme restrol krantenpapier van het 'Eindhovens Dagblad', of over hoe hij, om zijn vingers los te maken voor de 'Homo duplex'-cyclus, al typend Céline las, en op het toetsenbord variaties schreef op Célines "muzikale en visionaire thema's".
Kruis en kraai is opgezet als een brief aan Anthony Mertens, die Van der Heijdens redacteur was bij Querido, tot een herseninfarct daar een eind aan maakte. De keuze voor de losse briefvorm geeft de schrijver de vrijheid om van de hak op de tak te springen. Er worden heel wat onderwerpen aangesneden: de Nederlandse voorkeur voor kaal en karig proza, de rampzalige plannen om de btw op boeken te verhogen van 6 tot 19 procent, tien verschijningsvormen van de literaire inspiratie etc.
Aan het eind van het essay stelt Van der Heijden zichzelf voor een dilemma. Welke romans wil hij nog schrijven? Hij ziet twee mogelijkheden: enerzijds verder experimenteren met wat W.F. Hermans de klassieke roman heeft genoemd, de teleologische roman waarin geen mus van het dak valt zonder dat het een gevolg heeft, of anderzijds streven naar Het Onmogelijke Boek, waarover we niet veel vernemen, behalve dan dat het menselijkerwijs niet te schrijven is, zodat het zich alleen laat beschrijven, omschrijven, omcirkelen. Dat Onmogelijke Boek wordt ongetwijfeld een hoeksteen van de mythe die Van der Heijden voor zichzelf optrekt, en waarvoor hij in dit essay weer enkele bouwstenen aandraagt. [Eddy Bettens]
Jos Radstake
Dit is het eerste deel van een te verschijnen reeks 'Over de roman'. Van der Heijden beschrijft zijn opvattingen over de roman in een brief aan Anthony Mertens (criticus, universitair docent, redacteur van Querido en gespreksgenoot van de auteur in het café), waarbij de roman van alle kanten bezien wordt. Er is ondermeer een poging tot definiëring van het genre; een analyse van een tiental verschijningsvormen van literaire inspiratie. Het epistolaire essay bevat anekdotiek en eigen ervaringen bij het schrijven van romans, maar ook is er de aarzeling tussen het schrijven van Het Onmogelijke Boek (James Joyce) en de 'klassieke' roman (in Hermansiaanse zin: geen mus mag zonder betekenis van het dak vallen). Dit is een interessant boek: Van der Heijden legt hier theoretische verantwoording af van het genre waarvan zijn beroepspraktijk bewijst dat hij dit in de volle breedte beheerst. Literatuurwetenschap in een aantrekkelijke, persoonlijke vorm.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.