De onzichtbare broeders
Kurt Aust
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Signature, 2003 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : AUST |
31/12/2004
In De derde waarheid wordt het misdaadmysterie opgelost dankzij klassieke deductiemethoden die we kennen uit de romans van Conan Doyle en Agatha Christie. Maar anders dan in het werk van deze illustere voorgangers hebben feiten en gebeurtenissen bij Kurt Aust wel degelijk een impact op de gevoelens en de denkwereld van de betrokkenen. Het Deense platteland ten tijde van de verlichting (18e eeuw), de menselijke dilemma's van toen dringen zich ook nu nog aan ons op.
Professor Thomas Boueberge en zijn assistent Petter Hortten zijn de twee hoofdpersonages met wie we eerder konden kennismaken in Dag des oordeels waar zij op oudejaarsnacht van het onzalige jaar 1699 niet alleen geconfronteerd worden met een moordmysterie, maar tevens met doomsday-voorspellingen die het einde van de wereld in het vooruitzicht stellen.
In De derde waarheid nemen de auteur en zijn protagonisten de draad weer op anno 1700. De wereld heeft de eeuwwisseling overleefd en een nieuwe hoopvolle tijd, gekenmerkt door verlangens naar meer persoonlijke vrijheid en een streven naar recht en rede kondigt zich aan.
Het is andermaal Petter Hortten die in 1747 als tachtigjarige terugblikt op de gebeurtenissen en de zaken neerschrijft in een werk dat het midden houdt tussen memoires en geschiedschrijving. Dit niet alleen als poging een klaardere kijk te verwerven op wat destijds gebeurd is, maar tevens ter lering van vorst Reginald, zijn gewezen pupil en huidige beschermheer.
Maar er is nog meer gaande dat van belang is voor de opbouw van de intrige, evenals voor de evolutie van de personages, namelijk: Peter Hortten verblijft anno 1747 ten huize van de historicus Hoffmann, bekend voor zijn historische monografieën geschreven in opdracht van adellijke Deense families. Horttens beschrijvingen van het verloop in 1700 zullen meermaals onderbroken worden door bedenkingen en reflexies die hij in 1747 maakt, al dan niet in samenspraak met Hoffmann. Diens kijk op datzelfde verleden wijkt in sterke mate af van Horttens visie.
De gebeurtenissen hebben betrekking op een onderzoek dat Thomas Boueberge, doctor in de jurisprudentia en aangesteld als juridisch raadsheer van koning Frederik IV, moet instellen naar de moord gepleegd op hofstede Hadekjaer in Viborg, toebehorend aan Landheer Ehrencron. Het slachtoffer is de vijftigjarige rentmeester Hans Halle, die door een kogel afgevuurd met een musket om het leven is gebracht. De verdenking rust op Arne Jensen, een plaatselijke stroper, die inmiddels is aangehouden in afwachting van zijn proces waarvan men verwacht dat het de vermoedens zal bevestigen.
Het onderzoek brengt zaken aan het licht die in een geheel andere richting wijzen. Maar voor Boueberge en Hortten hun bevindingen hard kunnen maken, zullen ze het moeten opnemen tegen taaie vooroordelen op zowel sociaal gebied (de bijna onoverbrugbare klassentegenstellingen tussen adel en dienstpersoneel) als op wetenschappelijk vlak (het ontmaskeren van een alchemist die op frauduleuze wijze probeert aan te tonen dat hij lood in goud kan veranderen, ter maskering van een andere fraude) om de waarheid in deze zaak aan het licht te brengen.
Juist om die 'waarheid', die niet voor niets vervat ligt in de titel, is het Kurt Aust natuurlijk te doen, en het gegeven transcendeert dan ook de uiteindelijke ontmaskering van de dader. In het denkproces en de methoden die professor Boueberge op het spoor van de schuldige zetten, komen afgezien van deductie en logisch denken ook de theorieën van de 18e-eeuwse verlichtingsfilosofen Descartes, Locke en Newton te pas. Ook Thomas van Aquino komt om het hoekje kijken met de stelling dat twee waarheden elkaar niet kunnen tegenspreken, maar gecombineerd kunnen leiden tot een hogere waarheid. In de aard van: een vogel is een dier, ook een vis is een dier, waaruit we mogen besluiten dat sommige dieren kunnen vliegen of zwemmen. Thomas Boueberge komt evenwel tot de vaststelling dat deze visie alsnog tot dwalingen kan leiden, want een waarheid opgeteld bij een onwaarheid kan hoogstens een halve waarheid opleveren. Het optelsommetje klopt weliswaar, maar het uiteindelijke resultaat levert ons niet de waarheid op. De 'derde waarheid' wordt retrospectief achterhaald, nadat enige tijd over de feiten en gebeurtenissen is kunnen heengaan, en men een zo groot mogelijk aantal bronnen heeft kunnen raadplegen. De vrijheid om juist gebruik te kunnen maken van alle beschikbare bronnen is veruit het belangrijkste element om resultaat te kunnen boeken. Tot die conclusie komen Boueberge en Hortten in de loop van hun onderzoek, waarbij ze niet voorbijgaan aan getuigenissen van huispersoneel en wereldvreemde stropers, wier versie van de feiten wel eens wil verschillen van deze van het herenvolk. Uiteindelijk zal in veel gevallen slechts gehoor worden verleend aan het woord van wie de lakens uitdeelt, hoewel onder invloed van de verlichtingspolitiek de Deense vorst Christian V in het nieuwe wetboek verordent: "De rechters moeten deze wet als richtsnoer hanteren [...] en er voor zorgen dat eenieder recht wordt gedaan, zowel de geringe en de arme mensen, als de hoge en de rijke mensen [...] en met hun oordeel eenieder redden die geweld wordt aangedaan, vooral arme weduwen en vaderloze kinderen, opdat waarheid, gerechtigheid en vrede in ons land zullen heersen".
Deze opvallende discrepantie tussen de geest van de wet en de praktische toepassing, is binnen de huidige maatschappij nog altijd van kracht, en precies dat is de boodschap die de auteur de lezer voorhoudt: neem de verklaringen van machthebbers niet voor lief, maar benader de waarheid door gebruik te maken van alle beschikbare bronnen. Een waarheid die vandaag meer dan ooit aan de orde is.
Het zou verkeerd zijn te beweren dat De derde waarheid een ideeënroman is, verstopt onder het populaire kleedje van een historische thriller. Filosofische en ethische dubbele bodems zijn zeker aanwezig, en verlenen het werk een ontegensprekelijke meerwaarde, maar dat neemt niet weg dat aan de basis een spannende en vlot geschreven whodunit ligt, en de auteur vijfhonderd pagina's lang de spanning weet op te vijzelen tot een alsnog verrassende climax.
De werken van Kurt Aust illusteren treffend het credo dat belangrijke romans niet alleen kwaliteit, maar ook kwantiteit bieden. De derde waarheid doorstaat dan ook de vergelijking met een edelsteen, die naargelang positie en lichtinval meerdere kleuren en schittering geeft. Want nu heb ik nog niets verteld over het historische kader en de politieke tegenstelling tussen Zweden en Denemarken, die in de loop van die woelige 18e eeuw meerdere keren op voet van oorlog leven, wat in de opbouw van de intrige weliswaar van secundair belang is, maar onrechtstreeks het dagelijks leven van de personages en hun verdere levensloop zal bepalen.
Evenmin heb ik stilgestaan bij de verrassende overeenkomsten tussen auteur Kurt Aust en zijn protagonist Petter Hortten. De auteur, geboren in Noorwegen, schrijft in het Noors, maar opteerde na lange journalistieke omzwervingen in Afrika en Azië voor Denemarken (Kopenhagen) als thuisbasis. Peter Hortten, eveneens geboren in Noorwegen, is het bastaardkind van een dienstmaagd, die op 19-jarige leeftijd naar Kopenhagen trekt, waar hij vooral onder invloed van professor Thomas Boueberge, die als vaderfiguur optreedt, ondanks zijn geringe sociale afkomst tot geestelijke rijpheid komt, wat op langere termijn zijn maatschappelijke en sociale ontvoogding inluidt.
De derde waarheid is vergelijkbaar met een groot huis met talloze kamers. Het is aan de lezer om uit te maken op welke etage en in welke kamer hij wil verblijven. Het hele huis verkennen vergt enige tijd en inzet, maar de nieuwsgierige bezoeker wacht menige aangename verrassing. [Staf Schoeters]
C. Vandenbroucke
Nieuwe zaak voor de Deense professor van Boueberge die in het jaar 1700 de moord op een rentmeester moet onderzoeken. Hij is er al vlug van overtuigd dat de verkeerde in de gevangenis zit, maar vindt moeilijk zijn weg in de besloten gemeenschap die geleid wordt door een autoritaire kolonel. Het onderzoek vergt veel psychologisch doorzicht en intelligent speurwerk. Tweede roman van een Deense auteur na 'Dag des oordeels'* met hetzelfde hoofdpersonage: een knappe, de waarheid zoekende en rechtvaardige gelegenheidsspeurder. Het verhaal wordt verteld door zijn jonge knecht die mee helpt denken, maar in de war raakt door zijn libido. De thriller is historisch goed gestoffeerd, biedt een waaier aan knappe hoofd- en nevenpersonages, borduurt op verschillende boeiende thema's maar de filosofische zoektocht naar de waarheid is misschien iets te langdradig. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.